ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ

ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਜਿੰਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਜੋ ਸਥਾਨ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਨਵੇਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਵਿੱਕਰੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੇ ਸਿਦਕ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਉਸ ਦਾ ਵਰਤਮਾਨ ਸਥਾਨ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਉਸ ਦੀ ਗੈਰ ਮਾਮੂਲੀ ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਜੱਦੋਜਹਿਦ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਤਕਰੇ, ਤਸ਼ੱਦਦ ਤੇ ਗੈਰ ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਸੰਤਾਪ ਹੰਢਾ ਰਹੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸਵੈ ਪਛਾਣ ਦਾ ਇਕ ਰਚਨਾਤਮਕ ਰਾਹ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਥੇ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਪੈੜ ਨਈਂ ਕਿ ਛੱਡ ਕੇ ਤੁਰ ਜਾਏਗਾ ਮੈਨੂੰ
ਮੈਂ ਉਸ ਦਾ ਗੀਤ ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਫ਼ਰ ਵਿਚ ਗਾਏਗਾ ਮੈਨੂੰ

ਜੇ ਮਿੱਟੀ ੲਾਂ ਤਾਂ ਅਪਣੇ ਜਿਸਮ ਤੋਂ ਉਹ ਝਾੜ ਦੇਵੇਗਾ
ਜੇ ਮੋਤੀ ਹਾਂ ਤਾਂ ਅਪਣੇ ਮੁਕਟ ਵਿਚ ਜੜਵਾਏਗਾ ਮੈਨੂੰ

ਉਦ੍ਹੀ ਤਪਦੀ ਹਯਾਤੀ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਜਦ ਚੈਨ ਨਾ ਆਈ
ਉਹ ਅਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ‘ਚੋਂ ਅਖ਼ੀਰ ਉਗਾਏਗਾ ਮੈਨੂੰ

ਬਹੁਤ ਮਹਿਫ਼ੂਜ਼ ਰੱਖੇਗਾ ਹਵਾ ਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹਿਆਂ ਕੋਲੋਂ
ਸ਼ਮ੍ਹਾਂ ਹਾਂ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਪਰਦੇ ਦੇ ਮਗਰ ਜਗਾਏਗਾ ਮੈਨੂੰ

ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਬੁਲੰਦੀ ਤੋਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਡੇਗ ਦੇਵੇਗਾ
ਮੁਹੱਬਤ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਹ ਖ਼ੌਫ਼ ਵੀ ਤੜਪਾਏਗਾ ਮੈਨੂੰ

ਤੇਰੇ ਸਦਕਾ ਮੈਂ ਖਾ ਕੇ ਠ੍ਹੋਕਰਾਂ ਫਿਰ ਸੰਭਲ ਜਾਂਦੀ ਹਾਂ
ਜੇ ਤੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਨਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਕੌਣ ਉਠਾਏਗਾ ਮੈਨੂੰ

ਮੈਂ ਹਰ ਅਗਨੀ ਪਰਿਖਿਆ ‘ਚੋਂ ਸਲਾਮਤ ਨਿਕਲ ਆਈ ਹਾਂ
ਜ਼ਮਾਨਾ ਹੋਰ ਕਦ ਤੀਕਰ ਭਲਾ ਅਜ਼ਮਾਏਗਾ ਮੈਨੂੰ
0

ਇਉਂ ਨਾ ਤੂੰ ਫੇਰ ਅੱਖੀਆਂ ਇਉਂ ਨਾ ਨਕਾਰ ਮੈਨੂੰ
ਕਵਿਤਾ ਜ਼ਰਾ ਮੈਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਫਿਰ ਤੋਂ ਵਿਚਾਰ ਮੈਨੂੰ

ਕੋਈ ਹੋਰ ਪੜ੍ਹ ਨਾ ਸਕਦਾ ਤਫ਼ਸੀਰ ਕਰ ਨਾ ਸਕਦਾ
ਮੈਂ ਸਤਰ ਸਤਰ ਤੇਰੀ ਤੂੰ ਹੀ ਉਚਾਰ ਮੈਨੂੰ

ਬਿੰਦੀ ਕੋਈ ਲਗਾਦੇ ਤੇ ਡੰਡੀਆਂ ਵੀ ਪਾ ਦੇ
ਜਿੱਦਾਂ ਨਿਖਾਰ ਸਕਦੈਂ ਓਦਾਂ ਨਿਖਾਰ ਮੈਨੂੰ

ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੂੜ੍ਹੀ ਹੋਵਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਰੰਗ ਉਭਰਨ
ਤੂੰ ਦਿਲ ਦੇ ਵਰਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਏਦਾਂ ਉਤਾਰ ਮੈਨੂੰ

ਜੇ ਕਹਿ ਦਏਂ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ’ਮੈਂ’ਤੁਸੀਂ ਕਰਦਾਂ ਪਿਆਰ ਤੈਨੂੰ’
ਕਰ ਦੇਣਗੇ ਮੁਕੰਮਲ ਇਹ ਲਫ਼ਜ਼ ਚਾਰ ਮੈਨੂੰ

ਤੈਥੋਂ ਜੇ ਮੁੱਖ ਮੋੜਾਂ, ਕੀਤਾ ਜੇ ਕੌਲ ਤੋੜਾਂ
ਤੂੰ ਹਰਫ਼ ਹਰਫ਼ ਕਰ ਕੇ ਦੇਵੀਂ ਖਿਲਾਰ ਮੈਨੂੰ

0
ਤਪਿਸ਼ ਆਖਣ ਜਾਂ ਲੋਅ ਆਖਣ ਉਨੂੂੰ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ
ਕਿ ਅਗਨੀ ਜੁਗਨੂੰਆਂ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦੀ ਮੁਹਤਾਜ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ

ਭੰਵਰਿਆਂ ਦੀ ਹਰ ਇਕ ਬੈਠਕ ਇਹੋ ਮੁੱਦਾ ਉਠਾਉਂਦੀ ਹੈ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਤਿਤਲੀ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਤਾਜ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ

ਪਰਿੰਦੇ ਬੇਸੁਰੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਨੇ
ਕਿ ਬਾਗ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕੋਇਲ ਦੀ ਕੋਈ ਆਵਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ

ਤੂੰ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਿਕਰਿਆਂ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਬਣ ਕੇ ਚੁਣੌਤੀ ਰਹਿ
ਝੁਕੇ ਕਿਉਂ ਸਿਰ ਤੇਰਾ ਨੀਵੀਂ ਤੇਰੀ ਪਰਵਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ

ਅਦਾ ਤੇਰੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਚੀਰ ਕੇ ਲੰਘੇਂ
ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਮਸਲ ਕੇ ਜਾਣਾ ਉਦ੍ਹਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ

ਤੇਰਾ ਹਰ ਨ੍ਰਿਤ ਹਰ ਨਗ਼ਮਾ ਜਦੋਂ ਪਰਵਾਨ ਹੈ ਏਥੇ
ਤੇਰਾ ਹਰ ਰੋਸ ਹਰ ਸੁਪਨਾ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ

ਸਿਤਮਗਰ ‘ਤੇ ਤਰਸ ਕਾਹਦਾ ਤੂੰ ਰੱਖ ਦੇ ਵਿੰਨ੍ਹ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ
ਸਦਾ ਤੂੰ ਹੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ, ਉਹ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ

ਇਹ ਮਰ ਮਰ ਕੇ ਜਿਉਣਾ ਛੱਡ, ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰ ਤੇ ਟੱਕਰ ਲੈ
ਤੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਰਾਜ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ

0
ਸੁਲਗਦੇ ਸੂਰਜਾਂ ਕੋਲੋਂ ਮੈਂ ਬਚ ਕੇ ਨਿਕਲ ਜਾਵਾਂਗੀ
ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਟੁਕੜੀ ਕਿ ਪਲ ਵਿਚ ਪਿਘਲ ਜਾਵਾਂਗੀ

ਮੈਂ ਗੁਜ਼ਰਾਂਗੀ ਤੁਫ਼ਾਨੀ ਪੌਣ ਬਣ ਕੇ ਰਾਤ ਅੱਧੀ ਨੂੰ
ਤੇ ਸੁੱਤੇ ਵਣ ਦੀ ਨੀਂਦਰ ਵਿਚ ਮੈਂ ਪਾ ਕੇ ਖ਼ਲਲ ਜਾਵਾਂਗੀ

ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਫ਼ਿਕਰ ਨਾ ਕਰ, ਜਾਹ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਤੁਰ ਜਾ
ਮੈਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਡਗਮਗਾਵਾਂਗੀ ਤੇ ਇਕ ਦਿਨ ਸੰਭਲ ਜਾਵਾਂਗੀ

ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੋੜ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਤੂੰ ਪਰਖ ਕੇ ਵੇਖੀਂ
ਮੈਂ ਕੋਈ ਰੁਤ ਨਹੀਂ ਜੋ ਵਕਤ ਪਾ ਕੇ ਬਦਲ ਜਾਵਾਂਗੀ

ਮੈਂ ਡਿੱਗਾਂਗੀ ਨਦੀ ਬਣ ਕੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਕਲਾਵੇ ਵਿੱਚ
ਖ਼ੁਦਾ-ਨਾ-ਖ਼ਾਸਤਾ ਜੇ ਪਰਬਤਾਂ ਤੋਂ ਫਿਸਲ ਜਾਵਾਂਗੀ

0
ਬੜੀ ਹੀ ਨਰਮ ਪੱਤੀ ਹਾਂ ਤੁਫ਼ਾਨਾਂ ਦੀ ਸਤਾਈ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਟੁਟ ਕੇ ਸ਼ਾਖ਼ ਅਪਣੀ ਤੋਂ ਤੇਰੇ ਕਦਮਾਂ ‘ਚ ਆਈ ਹਾਂ

ਮੈਂ ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਆਖਾਂ ਕਿ ਏਥੇ ਕੌਣ ਹੈ ਮੇਰਾ
ਮੈਂ ਕਲ੍ਹ ਪੇਕੇ ਪਰਾਈ ਸੀ ਤੇ ਅਜ ਸਹੁਰੇ ਪਰਾਈ ਹਾਂ

ਤਿਹਾਏ ਥਲ, ਤੇਰੀ ਖ਼ਾਤਰ ਮੈਂ ਕੀ ਕੀ ਰੂਪ ਬਦਲੇ ਨੇ
ਘਟਾ ਬਣ ਕੇ ਵੀ ਛਾਈ ਹਾਂ ਨਦੀ ਬਣ ਕੇ ਵੀ ਆਈ ਹਾਂ

ਨ ਮੇਰੇ ਹੰਝੂਆਂ ਤੋਂ ਡਰ ਕਿ ਪੱਲਾ ਕਰ ਤੇਰੀ ਖ਼ਾਤਰ
ਛੁਪਾ ਕੇ ਬੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਬੜੇ ਹਾਸੇ ਲਿਆਈ ਹਾਂ

ਮੇਰੀ ਤਾਸੀਰ ਇਕ ਸਿੱਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੋ ਦੋ ਪਹਿਲੂ ਨੇ
ਕਿਸੇ ਲਈ ਦਰਦ ਬਣ ਜਾਵਾਂ ਕਿਸੇ ਲਈ ਮੈ ਦਵਾਈ ਹਾਂ

ਇਹ ਰੁੱਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੀ ਜਾਪਣ
ਮੈਂ ਬਾਰਸ਼ ਨੇ ਵੀ ਝੰਬੀ ਹਾਂ ਮੈਂ ਧੁਪ ਨੇ ਵੀ ਤਪਾਈ ਹਾਂ

ਮੇਰਾ ਜਗ ਤੇ ਮੁਕਾਮ ਐ ਦੋਸਤ ਅਜੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ
ਕੋਈ ਆਖੇ ਮੈਂ ਜ਼ੱਰਾ ਹਾਂ ਕੋਈ ਆਖੇ ਖ਼ੁਦਾਈ ਹਾਂ

0
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਿਸ ਨਾ ਮੁੱਕੀ ਮੈਂ ਅਪਣੀ ਗੱਲ ਮੁਕਾ ਦਿੱਤੀ
ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਦੇ ਸਫ਼ੇ ‘ਤੇ ਚੰਨ ਦੀ ਮੂਰਤ ਬਣਾ ਦਿੱਤੀ

ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਸੀ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਚੌਰਾਹਾ ਸੀ
ਉਨ੍ਹੇ ਸਿਰ ਵਾਰ ਕੇ ਅਪਦਾ ਸਦੀਵੀ ਲੋਅ ਜਗਾ ਦਿੱਤੀ

ਮੇਰੇ ਅਹਿਸਾਸ ਦੀ ਅਗਨੀ ਤੋਂ ਜਦ ਭੈਭੀਤ ਹੋ ਉੱਠੇ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਰਕ ‘ਤੇ ਉੱਕਰੀ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਜਲਾ ਦਿੱਤੀ

ਸੁਖਾਵੇਂ ਰਸਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਤੋਰ ਮੇਰੀ ਬਹੁਤ ਧੀਮੀ ਸੀ
ਭਲਾ ਕੀਤਾ ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਅਗਨ ਰਾਹਾਂ ਵਿਚ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤੀ

ਉਹ ਆਖ਼ਰ ਪਿਘਲਿਆ ਤੇ ਬਣ ਗਿਆ ਦਰਿਆ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ
ਮੈਂ ਐਸੀ ਅੱਗ ਉਸ ਪਰਬਤ ਦੇ ਸੀਨੇ ਵਿਚ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ

ਖ਼ੁਦਾ ਦਾ ਗੀਤ ਸੀ ਉਹ ਉਸ ਨੇ ਹਰਫ਼ਾਂ ਵਿਚ ਉਤਰਨਾ ਸੀ
ਮੈਂ ਕੋਰੇ ਵਰਕ ਵਾਂਗੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਪਣੀ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤੀ

ਮੇਰੇ ਪੱਲੇ ‘ਚ ਪੈ ਗਏ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਕਿਰ ਕਿਰ ਕੇ
ਕਿਸੇ ਨੇ ਰਾਤ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਕੋਈ ਟਾਹਣੀ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤੀ

ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਚਰਨ ਛੂਹ ਕੇ ਆਪਣੀ ਚੰਨੀ ਫੈਲਾ ਦਿੱਤੀ
”ਤੇਰੀ ਮਿੱਟੀ ‘ਚੋਂ ਮਹਿਕਣ ਫੁੱਲ” ਉਹਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੁਆ ਦਿੱਤੀ

0
ਕਦੇ ਬੁਝਦੀ ਜਾਂਦੀ ਉਮੀਦ ਹਾਂ
ਕਦੇ ਜਗਮਗਾਉਂਦਾ ਯਕੀਨ ਹਾਂ
ਤੂੰ ਗ਼ੁਲਾਬ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਬੀਜਣੇ
ਮੈਂ ਉਹੀ ਉਦਾਸ ਜ਼ਮੀਨ ਹਾਂ

ਮੈਨੂੰ ਭਾਲ ਨਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ
ਮੇਰਾ ਸੇਕ ਸਹਿ, ਮੇਰਾ ਦਰਦ ਜਰ
ਤੇਰੇ ਐਨ ਦਿਲ ਵਿਚ ਧੜਕਦੀ
ਕੋਈ ਰਗ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਮਹੀਨ ਹਾਂ

ਓਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ
ਓਹੀ ਵਕਤ ਦੀ ਬੇਲਿਹਾਜ਼ਗੀ
ਓਹੀ ਦਰਦ ਮੁੱਢ-ਕਦੀਮ ਦਾ
ਪਰ ਨਜ਼ਮ ਤਾਜ਼ਾ-ਤਰੀਨ ਹਾਂ

ਹੁਣ ਹੋਰ ਬਹਿਸ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਹੈ
ਇਹ ਚੰਨ ਨੂੰ ਦਾਗ਼ ਕਬੂਲ ਹੈ
ਕਿ ਮੈਂ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਕੀ ਪੁੱਛਣਾ
ਜੇ ਤੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ‘ਚ ਹੁਸੀਨ ਹਾਂ

ਮੈਂ ਪਿਘਲ ਰਹੀ ਤੇਰੇ ਪਿਆਰ ਵਿਚ
ਅਤੇ ਢਲ ਰਹੀ ਇਜ਼ਹਾਰ ਵਿਚ
ਉਹ ਹਨ੍ਹੇਰ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਢੂੰਡਦੇ
ਤੇ ਮੈਂ ਰੋਸ਼ਨਾਈ ‘ਚ ਲੀਨ ਹਾਂ

ਕੋਈ ਦਰਦ ਪੈਰਾਂ ‘ਚ ਵਿਛ ਗਿਆ
ਕੋਈ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸੀਨੇ ਨੂੰ ਲਗ ਗਿਆ
ਇਕ ਹਾਦਸੇ ਨੇ ਇਹ ਦੱਸਿਆ
ਮੈਂ ਅਜੇ ਵੀ ਦਿਲ ਦੀ ਹੁਸੀਨ ਹਾਂ

ਮੈਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਹੈ
ਇਹ ਜੋ ਖਾਰਾ ਸਾਗਰ ਇਸ਼ਕ ਦਾ
ਕਦੇ ਮਚਲਦੀ ਹੋਈ ਲਹਿਰ ਹਾਂ
ਕਦੇ ਤੜਪਦੀ ਹੋਈ ਮੀਨ ਹਾਂ

0
ਬੜਾ ਮੈਂ ਸਾਂਭਿਆ ਉਸ ਨੂੰ ਉਹ ਇਕ ਦਿਨ ਟੁਟ ਗਿਆ ਆਖ਼ਰ
ਕੋਈ ਪੱਤਾ ਕਿਸੇ ਟਾਹਣੀ ‘ਤੇ ਕਦ ਤਕ ਠਹਿਰਦਾ ਆਖ਼ਰ

ਮੈਂ ਮਮਤਾ ਦੀ ਭਰੀ ਹੋਈ ਉਹ ਖ਼ਾਲੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਕੋਈ
ਮੇਰੀ ਵਹਿੰਗੀ ਨੂੰ ਕਦ ਤਕ ਮੋਢਿਆਂ ‘ਤੇ ਚੁੱਕਦਾ ਆਖ਼ਰ

ਉਹ ਕੂਲ਼ੀ ਲਗਰ ਹੈ ਹਾਲੇ ਡੰਗੋਰੀ ਕਿਉਂ ਬਣੇ ਮੇਰੀ
ਕਰੇ ਕਿਉਂ ਹੇਜ ਪੱਤਝੜ ਦਾ ਕੋਈ ਪੱਤਾ ਹਰਾ ਆਖ਼ਰ

ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਖ਼ੂਨ ਸੰਗ ਲਬਰੇਜ਼ ਰੱਖਾਂਗੀ
ਮਸਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਆਇਆ ਹੈ ਉਹ ਮੇਰਾ ਲਾਡਲਾ ਆਖ਼ਰ

ਉਹ ਮੇਰੀ ਰੱਤ ‘ਤੇ ਪਲਿਆ ਸੀ, ਇਕ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਪਿਆਸਾ ਸੀ
ਕਿ ਬਣ ਕੇ ਤੀਰ ਮੇਰੇ ਕਾਲਜੇ ਵਿਚ ਖੁਭ ਗਿਆ ਆਖ਼ਰ

ਮੈਂ ਖ਼ਾਰਾਂ ਤੋਂ ਤਾਂ ਵਾਕਿਫ਼ ਸੀ ਮਗਰ ਸੀ ਖ਼ੌਫ਼ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ
ਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਖ਼ੌਫ਼ ਸੀ ਦਰਪੇਸ਼ ਹੈ ਉਹ ਹਾਦਿਸਾ ਆਖ਼ਰ

ਕਿਸੇ ਸਬਜ਼ੇ ਨੂੰ ਕੀ ਸਿੰਜੇ ਪਲੱਤਣ ਦਾ ਕੋਈ ਅੱਥਰੂ
ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਤੜਪ ਅਪਣੀ ਤੋਂ ਮੈਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਰਿਹਾ ਆਖ਼ਰ

ਕਿਹਾ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਇਕ ਦਿਨ, ਕਾਸ਼! ਮੈਂ ਰਾਜੇ ਦਾ ਪੁੱੱਤ ਹੁੰਦਾ
ਪਿਤਾ ਹੱਸਿਆ, ਬਹੁਤ ਹੱਸਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਪਥਰਾ ਗਿਆ ਆਖ਼ਰ।

0
ਕਾਹਦੀ ਨਦੀ ਹਾਂ ਸੁਹਣਿਆਂ, ਕੀ ਆਬਸ਼ਾਰ ਹਾਂ
ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਪਿਆਸ ਤੋਂ ਹੀ ਦਰਕਿਨਾਰ ਹਾਂ

ਦਰ ਹਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਮਕਾਨ ਦਾ ਜਾਂ ਕਿ ਦੀਵਾਰ ਹਾਂ
ਹਰ ਹਾਲ ਵਿਚ ਹੀ ਮੈਂ ਨਿਰੰਤਰ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹਾਂ

ਵੇਖੇਂਗਾ ਇਕ ਨਜ਼ਰ ਅਤੇ ਪਹਿਚਾਣ ਜਾਏਂਗਾ
ਤੇਰੇ ਚਮਨ ਦੀ ਸੁਹਣਿਆਂ ਮੈਂ ਹੀ ਬਹਾਰ ਹਾਂ

ਮੈਂ ਉਹ ਸੁਖ਼ਨ ਹਾਂ ਜੋ ਨਹੀਂ ਮਿਟਦਾ ਮਿਟਾਉਣ ‘ਤੇ,
ਮੈਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਗੀਤ ਹਾਂ, ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹਾਂ

ਖੁਰ ਕੇ ਉਹ ਮੇਰੇ ਸੇਕ ਵਿਚ ਬੇਨਕਸ਼ ਹੋ ਗਏ
ਜੋ ਸੋਚਦੇ ਸੀ ਮੈਂ ਕੋਈ ਮੋਮੀ ਮੀਨਾਰ ਹਾਂ

0
ਮੈਂ ਇਸ਼ਕ ਕਮਾਇਆ ਹੈ ਅਦਬੀ ਵੀ ਰੂਹਾਨੀ ਵੀ
ਕਦੇ ਆਖ ਸੁਖ਼ਨ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਆਖ ਦੀਵਾਨੀ ਵੀ

ਮੈਂ ਜ਼ੁਲਮ ਹਰਾਉਣਾ ਸੀ, ਨ੍ਹੇਰਾ ਰੁਸ਼ਨਾਉਣਾ ਸੀ
ਮੇਰੇ ਹੱਥਾਂ ਨੇ ਚੁੱਕੀ ਤਲਵਾਰ ਵੀ, ਕਾਨੀ ਵੀ

ਕਦੇ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਸੰਦਲ ਦੀ ਕਦੇ ਅੱਗ ਹਾਂ ਜੰਗਲ ਦੀ
ਮੌਜੂਦ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਚੰਡੀ ਵੀ ਭਵਾਨੀ ਵੀ

ਸੂਰਜ ਦੀ ਧੁੱਪ ਵਰਗਾ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਵਰਗਾ
ਯਾ ਰੱਬ, ਮੈਂ ਲਿਖ ਦੇਵਾਂ ਕੋਈ ਗੀਤ ਲਾਸਾਨੀ ਵੀ

ਉਮਰਾ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਢਲੀ ਯਾਦਾਂ ਦੀ ਜੋਤ ਬਲੀ
ਅੱਖਾਂ ‘ਚੋਂ ਉਮੜ ਆਏ ਬਚਪਨ ਵੀ ਜੁਆਨੀ ਵੀ

ਤੂੰ ਜ਼ਖ਼ਮ ਜੋ ਦਿੱਤੇ ਸੀ ਮਹਿਫ਼ੂਜ਼ ਨੇ ਦਿਲ ਅੰਦਰ
ਮੈਂ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖੀ ਹੈ ਉਹ ਗਲ਼ ਦੀ ਗਾਨੀ ਵੀ

0
ਜਿਸਮ ਦੀ ਕੈਦ ‘ਚੋਂ ਬਰੀ ਕਰ ਦੇ
ਮੈਨੂੰ ਕਤਰੇ ਤੋਂ ਹੁਣ ਨਦੀ ਕਰ ਦੇ

ਇਹਨਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਕੀ ਭਰੋਸਾ ਹੈ
ਮੈਨੂੰ ਮਹਿਕਾਂ ਦੇ ਹਾਣ ਦੀ ਕਰ ਦੇ

ਮੇਰੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਤੜਪ ਤੱਕਣੀ ਤਾਂ
ਅਪਣੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦੇ

ਏਸ ਟਾਹਣੀ ‘ਤੇ ਫੁੱਲ ਖਿੜਾ ਦਾਤਾ
ਇਹਨੂੰ ਮਮਤਾ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਕਰ ਦੇ

0
ਮੈਂ ਅਪਣੇ ਦਿਲ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸਲਾਮਤ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਰੱਖਾਂ
ਐ ਸ਼ਿਬਲੀ! ਤੇਰਿਆਂ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਰੱਖਾਂ

ਮੈਂ ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਸੂਰਜ ਤੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾੜ੍ਹਤਾ ਸੂਲੀ,
ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਲਦੇ ਚਿਰਾਗ਼ਾਂ ਦੀ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਰੱਖਾਂ

ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਯਸ਼ੋਧਾ ਸਿਸਕਦੀ ਤੇ ਵਿਲਕਦਾ ਰਾਹੁਲ
ਮੈਂ ਬਾਹਰੋਂ ਬੁੱਧ ਹੋਵਣ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਰੱਖਾਂ

ਮੈਂ ਫੁੱਲਾਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ‘ਚੋਂ ਰੱਬ ਦਾ ਦੀਦਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਰਮਰ ਦੇ ਬੁੱਤਾਂ ਵਿਚ ਅਕੀਦਤ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਰੱਖਾਂ

ਉਡੀਕੇ ਬਿਫਰਿਆ ਦਰਿਆ ਤੇ ਬਿਹਬਲ ਹੈ ਘੜਾ ਕੱਚਾ
ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਵਲਗਣਾਂ ਦੇ ਸੰਗ ਮੁਹੱਬਤ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਖਾਂ

ਮਹਿਕ ਉੱਠਿਆ ਹੈ ਮੇਰੇ ਮਨ ‘ਚ ਇਕ ਗੁੰਚਾ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ
ਹਵਾਵਾਂ ਤੋਂ ਛੁਪਾ ਕੇ ਇਹ ਹਕੀਕਤ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਰੱਖਾਂ

0
ਗੀਤ
ਨੀ ਫੁੱਲਾਂ ਵਰਗੀਓ ਕੁੜੀਓ!

ਨੀ ਫੁੱਲਾਂ ਵਰਗੀਓ ਕੁੜੀਓ
ਨੀ ਚੋਭਾਂ ਜਰਦੀਓ ਕੁੜੀਓ
ਕਰੋ ਕੋਈ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੀਲਾ
ਨੀ ਤਿਲ ਤਿਲ ਮਰਦੀਓ ਕੁੜੀਓ

ਤੁਹਾਡੇ ਖਿੜਨ ‘ਤੇ ਮਾਯੂਸ ਕਿਉਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਲਗਰਾਂ
ਤੇ ਰੁੱਖ ਵਿਹੜੇ ਦੇ ਕਰ ਲੇਂਦੇ ਨੇ ਕਾਹਤੋਂ ਨੀਵੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ
ਇਹ ਕੈਸੀ ਬੇਬਸੀ ਹੈ ਬਣਦੀਆਂ ਕੁੱਖਾਂ ਹੀ ਕਿਉਂ ਕਬਰਾਂ

ਮਿਲੇ ਕਿਉਂ ਜੂਨ ਹਉਕੇ ਦੀ
ਨੀ ਹਾਸੇ ਵਰਗੀਓ ਕੁੜੀਓ…

ਕੋਈ ਬੂਟਾ ਕੋਈ ਸਾਇਆ ਤੁਹਾਡਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ
ਤੁਹਾਡੇ ਸਿਰ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਚੰਦੋਆ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਤਣਦਾ
ਕਿਤੇ ਤਾਂ ਅੰਤ ਵੀ ਹੋਊ ਥਲਾਂ ਦੀ ਏਸ ਸੁਲਗਣ ਦਾ

ਨੀ ਬੂਟੇ ਲਾਉਂਦੀਓ ਕੁੜੀਓ
ਨੀ ਛਾਵਾਂ ਕਰਦੀਓ ਕੁੜੀਓ…

ਸਮੇਂ ਦੇ ਨ੍ਹੇਰ ਨੇ ਨਿਗਲੀ ਤੁਹਾਡੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ
ਭੰਵਰ ਵਿਚ ਡੁੱਬ ਗਈ ਬੇੜੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਕੋਈ ਸਾਹਿਲ
ਕਦੋਂ ਤਕ ਹੋਰ ਤੜਪੇਗੀ ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ੌਕ ਦੀ ਪਾਇਲ

ਜਲਾਂ ਵਿਚ ਡੁਬਦੀਓ ਕੁੜੀਓ
ਥਲਾਂ ਵਿਚ ਸੜਦੀਓ ਕੁੜੀਓ…

ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਹੀ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਹੈ
ਤੁਹਾਡੇ ਸੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਉਦਾਸੀ ਦਾ ਬਸੇਰਾ ਹੈ
ਕਦੋਂ ਕੋਈ ਉਗਮਣਾ ਸੂਰਜ ਕਦੋਂ ਚੜ੍ਹਨਾ ਸਵੇਰਾ ਹੈ

ਨੀ ਦੀਵੇ ਧਰਦੀਓ ਕੁੜੀਓ
ਨੀ ਚਾਨਣ ਕਰਦੀਓ ਕੁੜੀਓ…

ਤੁਹਾਡੀ ਅੱਖ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਹਕੀਕਤ ਵਿਚ ਕਦੋਂ ਬਦਲੂ
ਕਿ ਇਹ ਦੁਰ-ਦੁਰ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਮੁਹੱਬਤ ਵਿਚ ਕਦੋਂ ਬਦਲੂ
ਤੇ ਆਦਮ-ਜ਼ਾਤ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਵਿਚ ਕਦੋਂ ਬਦਲੂ

ਨੀ ਘੋੜੀਆਂ ਗਾਉਂਦੀਓ ਕੁੜੀਓ
ਘੜੋਲੀਆਂ ਭਰਦੀਓ ਕੁੜੀਓ…

ਨੀ ਫੁੱਲਾਂ ਵਰਗੀਓ ਕੁੜੀਓ…

0
ਸਬਕ

ਮੇਰੀ ਨੰਨੀ ਬੱਚੀ!
ਤੇਰੀ ਮਲੂਕ ਗੱਲ੍ਹ ਤੇ ਉੱਭਰੀ ਹੋਈ
ਆਪਣੇ ਕਠੋਰ ਹੱਥ ਦੀ ਲਾਸ ਦੇਖ ਕੇ
ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮਸ਼ਾਰ ਹਾਂ
ਮੈਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਕਰ
ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਹਾਂ

ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ
ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਉਮਰ ਤੇ ਸਮਰਥਾ ਦੇ ਉਲਟ
ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ
ਕਿ ਤੂੰ
ਛੇਤੀ ਛੇਤੀ ਸਿੱਖ ਜਾਵੇਂ
ਊੜਾ, ਆੜਾ
ਕਾਇਦਾ, ਕਿਤਾਬ ਤੇ ਕਵਿਤਾ

ਤੇ ਜਾਣ ਜਾਵੇ:

ਮਰਦ ਮਾਇਨੇ ਹਕੂਮਤ
ਔਰਤ ਮਾਇਨੇ ਬੇਬਸੀ
ਝਾਂਜਰ ਮਾਇਨੇ ਬੇੜੀ
ਚੂੜੀ ਮਾਇਨੇ ਹਥਕੜੀ

ਤੈਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗੇ
ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਉਲਟੇ ਅਰਥ
ਕਿਸ ਨੇ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਬਣਾਏ ਨੇ

ਚਾਹੀਦਾ ਤਾਂ ਸੀ:

ਮਰਦ ਮਾਇਨੇ ਮੁਹੱਬਤ
ਔਰਤ ਮਾਇਨੇ ਵਫ਼ਾ
ਝਾਂਜਰ ਮਾਇਨੇ ਨ੍ਰਿਤ
ਚੂੜੀ ਮਾਇਨੇ ਅਦਾ

ਇਸੇ ਲਈ
ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ
ਤੂੰ ਛੇਤੀ ਛੇਤੀ ਸਿੱਖ ਜਾਵੇਂ
ਊੜਾ, ਆੜਾ
ਕਾਇਦਾ, ਕਿਤਾਬ
ਤੇ ਕਵਿਤਾ

ਤੇ ਮੁਕਤ ਕਰ ਸਕੇਂ
ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ
ਗ਼ਲਤ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਕੈਦ ‘ਚੋਂ
ਲੜ ਸਕੇਂ
ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ
ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਲਈ।

0
ਹੁਣ ਮਾਂ…

ਹੁਣ ਮਾਂ ਬੁੱਢੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ
ਐਨਕ ਦੇ ਮੋਟੇ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਪਿੱਛੇ
ਲਕੋ ਲਈਆਂ ਨੇ
ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ
ਸੁਪਨਹੀਣ ਅੱਖਾਂ

ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ
ਅਜ ਮੈਨੂੰ ਮਾਂ ਦੀ ਜਵਾਨੀ
ਬਹੁਤ ਯਾਦ ਆ ਰਹੀ ਹੈ…

ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਮੂਹਰੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ
ਲੰਮੀ ਗੁੱਤ ਗੁੰਦਦੀ ਮਾਂ
ਮਾਂ ਦਾ ਸ਼ਨੀਲ ਦਾ ਮੋਤੀਆਂ ਵਾਲਾ ਸੂਟ
ਤਿੱਲੇ ਵਾਲੀ ਜੁੱਤੀ
ਤੇ ਹੁਣ ਛਣ ਛਣ ਕਰਦੀਆਂ ਝਾਂਜਰਾਂ

ਯਾਦ ਆ ਰਹੀ ਹੈ
ਸ਼ਰਾਬੀ ਪਿਉ ਦੇ ਲਲਕਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਸਹਿਮੀ
ਮਲੂਕ ਜਿਹੀ ਮਾਂ

ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯਾਦ ਆ ਰਹੀ ਹੈ
ਮਾਂ ਦੀ ਗੀਤਾਂ ਵਾਲੀ ਕਾਪੀ
ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਾਂ
ਬਹੁਤ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰਖਦੀ ਸੀ

ਪਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਵਧਣ ਲੱਗੀ
ਮਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਵਾਲੀ ਕਾਪੀ ਨਹੀਂ…
ਮਾਂ ਦੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਤੇ ਚਿੰਤਾ
ਹੋਰ ਉੱਚੀਆਂ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ
ਪਿਉ ਦੀਆਂ ਬੜ੍ਹਕਾਂ
ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਫਿਰਦੀਆਂ
ਅਣਸੱਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਹੁਣੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ
ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਦੇਖ

ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ
ਕੁਮਲਾਉਣ ਲੱਗੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ
ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ
ਪਥਰਾਉਣ ਲੱਗੇ ਮਾਂ ਦੇ ਚਾਅ
ਰੁਲਣ ਲੱਗੀ
ਮਾਂ ਦੀ ਗੀਤਾਂ ਵਾਲੀ ਕਾਪੀ
ਬਿਖਰਨ ਲੱਗੀਆਂ
ਗੀਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਤਰਾਂ

ਤੋੜ ਦਿੱਤੀਆਂ
ਮੇਰੇ ਅੜਬ ਪਿਉ ਨੇ
ਮਾਂ ਦੀ ਮਲੂਕ ਵੀਣੀ ‘ਚੋਂ
ਕੱਚ ਦੀਆਂ ਵੰਗਾਂ
ਬਿਖਰ ਗਏ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰੋੜਾਂ ਵਾਲੇ ਰਾਹ ਵਿਚ
ਝਾਂਜਰਾਂ ਦੇ ਬੋਰ
ਮੰਗਤੀ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ
ਮਾਂ ਨੇ ਮੋਤੀਆਂ ਵਾਲਾ ਸੂਟ

ਫੇਰ ਮੈਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਤੱਕਿਆ
ਮਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਮੂਹਰੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ
ਕੱਜਲੇ ਦੀ ਧਾਰ ਪਾਉਂਦਿਆਂ
ਫੇਰ ਕਦੇ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਆਈ
ਮਾਂ ਨੂੰ ਗੀਤਾਂ ਵਾਲੀ ਕਾਪੀ

ਹੁਣ ਮਾਂ
ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਮੰਜੇ ‘ਤੇ ਬੈਠੀ
ਡੌਰ ਭੌਰ ਝਾਕਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ
ਸੁੰਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵੱਲ
ਆਸ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ
ਉਸ ਦੀ ਕੋਈ ਧੀ
ਸਹੁਰਿਆਂ ਤੋਂ ਆਵੇ,
ਆ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਗਲ਼ ਨੂੰ ਲਿਪਟ ਜਾਵੇ
ਉਸ ਦੇ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝੇ
ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਤੇ
ਦਿਲਾਸੇ ਦੀ ਮਲ੍ਹਮ ਲਾਵੇ,
ਜਿਹਨਾਂ ਤੇ ਅਜੇ ਅੰਗੂਰ ਨਹੀਂ ਆਇਆ

ਪਰ ਨਹੀਂ…
ਮੈਂ ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਕੇ
ਭਾਵੁਕ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ
ਨਹੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਘੁੱਟ ਕੇ ਮਿਲਣਾ
ਨਹੀਂ ਉਸ ਦੇ ਗਲ਼ ਲੱਗ ਕੇ ਰੋਣਾ
ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ
ਉਸ ਕਮਜ਼ੋਰ ਔਰਤ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ
ਜੋ ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ
ਟੁੱਟਣੋਂ ਨਾ ਬਚਾ ਸਕੀ
ਜੋ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਨੂੰ
ਹੱਸ ਕੇ ਨਾ ਹੰਢਾ ਸਕੀ
ਜਿਸ ਦੀ ਲੰਮੀ ਗੁੱਤ
ਮੇਰੇ ਪਿਉ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰ ਵਾਰ ਪੁੱਟੀ
ਜਿਸ ਦੀ ਹਰ ਸੱਧਰ
ਸੀਨੇ ਵਿਚ ਤੜੱਕ ਕਰ ਕੇ ਟੁੱਟੀ
ਜੋ ਗੋਰੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੀਲ
ਘੁੰਡ ਵਿਚ ਛੁਪਾਉਂਦੀ ਰਹੀ
ਤੇ ਸ਼ਰਾਬੀ ਪਤੀ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ‘ਤੇ
ਸਦਾ ਪਰਦੇ ਪਾਉਂਦੀ ਰਹੀ
ਜਿਸ ਦੇ ਹੋਠਾਂ ‘ਤੇ
ਕਦੇ ਵੀ ਦਿਲ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾ ਆਈ
ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਨ-ਪਸੰਦ ਗੀਤ ਦੀ
ਇਕ ਵੀ ਸਤਰ ਨਾ ਗਾਈ

ਨਹੀਂ…
ਮੈਂ ਭਾਵੁਕ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ
ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਉਸ ਦੇ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝਣ
ਮੈਨੂੰ ਕਾਇਰਤਾ ਨਾਲ
ਕੋਈ ਹਮਦਰਦੀ ਨਹੀਂ

ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ…
ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ
ਕਾਇਰਤਾ ਤੋਂ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ
ਕਿ ਕਾਇਰ ਹੋਣਾ ਗੁਨਾਹ ਹੈ…

ਗੁਨਾਹ ਹੈ:
ਆਪਣੀਆਂ ਹੁਸੀਨ ਸੱਧਰਾਂ
ਤੇ ਹੁਸੀਨ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ
ਮਹਿਜ਼ ਰੋਟੀ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਖ਼ਾਤਰ
ਹੀਰੇ ਜਿਹੀ ਜਿੰਦ ਦਾ ਤੁਲ ਜਾਣਾ

ਗੁਨਾਹ ਹੈ:
ਆਪਣੀ ਸੋਹਣੀ ਗੁੱਤ ਨੂੰ
ਪਿਆਰ-ਹੀਣ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ
ਬਿਖਰ ਜਾਣ ਦੇਣਾ
ਸੰਧੂਰ ਵਿਚ ਲਿੱਬੜੀ ਹੋਈ ਬਰਛੀ ਨੂੰ
ਸੀਨੇ ਵਿਚ ਉਤਰ ਜਾਣ ਦੇਣਾ

ਗੁਨਾਹ ਹੈ:
ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਲੱਗੀ ਬਿੰਦੀ ਦੇ
ਦਾਇਰੇ ਵਿਚ ਸਿਮਟ ਜਾਣਾ
ਸੂਹੀ ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਿਚ
ਲਾਸ਼ ਬਣ ਕੇ ਲਿਪਟ ਜਾਣਾ

ਤੇ…
ਮੇਰੀਆਂ ਆਂਦਰਾਂ ‘ਚੋਂ
ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਉਬਾਲੇ ਖਾਣ ਲਗਦਾ ਹੈ
ਮੈਂ ਤੁਰ ਪੈਂਦੀ ਹਾਂ
ਮਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵੱਲ
ਕਲਾਵੇ ਵਿਚ ਲੈਂਦੀ ਹਾਂ
ਉਸ ਦੀ ਕੁਮਲਾ ਚੁੱਕੀ ਕਾਇਆ
ਪੂੰਝਦੀ ਹਾਂ
ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਕੋਇਆਂ ‘ਚੋਂ
ਡਬ-ਡੁਬਾਉਂਦੇ ਹੰਝੂ
ਭਾਲਦੀ ਹਾਂ ਉਸ ਦੀ ਰੂਹ ‘ਚੋਂ
ਚਿਰਾਂ ਦੇ ਗੁਆਚੇ ਗੀਤ
ਤੇ ਲਿਖਦੀ ਹਾਂ
ਇਹਨਾਂ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ
ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਓਂ
ਆਪਣੀ ਕਾਪੀ ‘ਤੇ
ਇਹ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸੁਲਗਦੇ ਹੋਏ
ਅੰਗਿਆਰਿਆਂ ਵਰਗੇ ਗੀਤ
ਆਪਣੇ ਪਿਉ ਦੇ
ਉਹਨਾਂ ਪਿਆਰ-ਹੀਣ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ
ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਖੋਹ ਲਈ ਸੀ
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਤੋਂ
ਗੀਤਾਂ ਵਾਲੀ ਕਾਪੀ।