ਆਪਣੇ ਮਨ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਗੱਲਾਂ

ਨਵੰਬਰ 20, 2010 ਨੂੰ 5:52 ਬਾਃ ਦੁਃ 'ਤੇ · Filed under Articles, shameel

ਮੈਂ ਇਕ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਫਕੀਰ ਨੂੰ ਸੁਆਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰੱਬ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
” ਜਦੋਂ ਰੱਬ ਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨ ਉਹ ਜਾਵੇ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਸੱਚਮੁੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਤੇ ਸਿਰਫ ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ” ਉਨਾਂ ਸਹਿਜ ਭਾਅ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੁਆਬ ਦੇ ਪੂਰੇ ਅਰਥ ਸਮਝਣ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਇਹ ਗੱਲ ਸਿਰਫ ਰੱਬ ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਹਰ ਚਾਹ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ, ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਵਜੂਦ ਨਾਲ, ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਪੂਰੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਬੰਦੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਰੱਬ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਹ ਹੀ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਬੋਨਸ ਵਿਚ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇ। ਕੁੱਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਛੱਡਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਕੀਮਤ ਅਦਾ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਲਈ ਇਨਸਾਨ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਇਨਸਾਨੀ ਮਨ ਦਾ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਦਵੰਦ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅੱਧੇ ਅਧੂਰੇ ਜਿਊਂਦੇ ਹਾਂ। ਫਕੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਅਜਿਹੇ ਹਵਾਲੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸੇ ਫਕੀਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾਕੇ ਆ। ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਨਾਂ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤੜਫ ਅਤੇ ਪਿਆਸ ਦਾ ਇੱਕ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਸਤਰ ਦਰਕਾਰ ਹੈ। ਫਕੀਰੀ ਅਤੇ ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ ਰਸਤੇ ਦਾ ਇਹ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਸਤਰ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ਤੇ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਚਾਹ ਰੱਖਦੇ ਹੋ, ਉਦੋਂ ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਕੁੱਝ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਸੰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਰਦਾਸ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿ ਅਰਦਾਸ ਸਾਥੋਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਾਥੋਂ ਅਰਦਾਸ ਹੁੰਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਲੰਬਾ ਸੋਕਾ ਪੈ ਗਿਆ। ਕਈ ਸਾਲ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪਿਆ। ਬਹੁਤ ਬੁਰੀ ਹਾਲਤ ਹੋ ਗਈ। ਕਿਸੇ ਸਿਆਣੇ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿਤੀ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਕਿਸੇ ਫਕੀਰ ਦੀ ਮਜ਼ਾਰ ਹੈ। ਉਥੇ ਜਾਕੇ ਜੇ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਅਰਦਾਸ ਕਰੇ ਤਾਂ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਮੀਂਹ ਪਵੇਗਾ। ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਦੱਸੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਉਸ ਮਜ਼ਾਰ ਤੇ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਅਜੇ ਲੋਕ ਅਰਦਾਸ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ਹੀ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਕੋਈ ਰਾਹ ਜਾਂਦਾ ਫਕੀਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਕੇ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸੀ ਕਿ ਇਸ ਤਰਾਂ ਮੀਂਹ ਖਾਤਰ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਫਕੀਰ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਆਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪੱਕਾ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮੀਂਹ ਪੈ ਜਾਵੇਗਾ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿਤਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਤਰਾਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਫਕੀਰ ਨੇ ਫੇਰ ਸੁਆਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਅਰਦਾਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਸੁਣ ਲਵੇਗਾ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿਤਾ ਕਿ ਹਾਂ, ਸਾਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਕੀਰ ਬੋਲਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਮੀਂਹ ਪੈਣਾ ਹੈ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਛਤਰੀਆਂ ਤਾਂ ਲੈਕੇ ਨਹੀਂ ਆਏ। ਫਕੀਰ ਦੇ ਇਹ ਕਹਿਣ ਦੀ ਦੇਰ ਸੀ ਕਿ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਛਤਰੀਆਂ ਲੈਣ ਲਈ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਦੌੜ ਪਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਬੰਦੇ ਦੀ ਹਾਲਤ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਹੈ। ਨਾ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅਰਦਾਸਾਂ ਤੇ ਯਕੀਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅਸੀਂ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੀ ਤਿਆਰ ਹਾਂ ਜਿਸ ਦੀ ਅਸੀਂ ਮੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਸਾਡੀ ਸਮੁਚੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇ ਇਹ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੱਕ, ਹਰ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨ ਦੁਆਉਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਸ ਖਾਤਰ ਕੋਈ ਵੀ ਕੀਮਤ ਅਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ। ਜੇ ਸਾਡੀ ਪਿਆਸ ਐਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਚਾਹ ਅਧੂਰੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ। ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਰੋਮ ਰੋਮ, ਸਾਡੇ ਵਜੂਦ ਦਾ ਹਰ ਅੰਸ਼ ਇਕ ਸੁਰ ਵਿਚ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਹੀ ਕੋਈ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਦੋਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਅਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਗਾਲਿਬ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ੇਅਰ ਬਹੁਤ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:
ਰਗੋਂ ਮੇਂ ਦੌੜਤੇ ਫਿਰਨੇ ਕੇ ਹਮ ਨਹੀਂ ਕਾਇਲ,
ਜੋ ਆਂਖ ਹੀ ਸੇ ਨਾ ਟਪਕਾ ਤੋ ਫਿਰ ਲਹੂ ਕਿਆ ਹੈ।
ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਜਿਊਣ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਤੜਫ ਦਾ ਇਹ ਸਤਰ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਚਮਤਕਾਰ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਮੀਲ

ਪੱਕੀ-ਕੜੀ